Сёння такой прыладай як дыктафон нікога не здзівіш, ён ёсць у кожным смартфоне. Але раней дыктафоны маглі ўмяшчаць у сабе гісторыю, кавалачак света чалавека. І аднойчы мне трапіўся такі рарытэт…
Спачатку там, унутры, нешта крахтала, быццам прачышчала горла, каб паведаць тое, што запомнілася. І вось, адтуль пачуліся галасы. Адзін старэчы, другі зусім малады. На хвіліну падалося, што гэта я задаю пытанні, але гэта быў голас маёй маці. А старэйшы голас, як потым патлумачыла мне бабуля, належыў майму прадзеду. Мне было дзіўна, я яго ніколі не бачыла, але на запісу прадзед быў жывы, быццам сядзіць побач і расказвае цікавыя гісторыі…
“… Неяк мы з таварышам гулялі ў хованкі. Гэта было ці вясной, ці летам, зараз дакладна не памятаю. Памятаю, што на прыгуменку стаяла старая бяроза. Яна многа, відаць, гадоў давала свае сокі, а потым сагніла, абразаваўшы ў сярэдзіне дупло. На працягу гульні заглянуў туды і ўбачыў медную кружку, якая ляжала ў дупле на самым дне, вось. Сваім дзіцячым розумам, от, дайшоў, што гэта кружка не прастая, што трэба яе дастаць. Але яна была там замацавана нечым і вельмі цяжкая, от, таму я расказаў дома маме. На следуюшчы дзень я зноў туды пайшоў, каб паспрабаваць выцягнуць тую кружку шчэ раз. На жаль, яе там ужо не было. Но потым выеснілася, што дзеда таго хлопца, з каторым я гуляў, забрала НКВД за хованку золата. Вось так…”
Потым голас на касеце змяніўся, і я пазнала сваю прабабулю. А далей пачула і яе гісторыю:
“У Каменцы, значыць, жыў пан. А дзядзька мой, Пятро, служыў у таго пана парубком. Дзядька Пятро і жыў там, на том селішчы, дзе быў дом пана. Ну і калі прыйшла савецкая уласць, той пан даў дзядзьку золата: ідзі ты, парубок, схавай яго, цябе ругаць не будуць. Гэты парубок прыйшоў у Маісееўку да сваей цешчы, схаваў тое золата пад парогам, замест якога быў камень, такі шырокі, плоскі. Падкінуў, значыць, золата, пакуль цешча не бачыла, і пайшоў назад у Каменку. Прыходзіць, а таго пана б’юць, трасуць, дапытваюцца, дзе золата. Дзядзька Пятро зноў пайшоў у Маісееўку да цешчынай хаты. А з іх ніхто і не ведаў, што пад парогам золата закопанае ляжыць. Вярннуўся, аддаў золата пану. Раскулачылі таго пана потым, саслалі кудысь. А парубок той застаўся жыць на селішчы, дзе жыў пан. Месца там было добрае, яны сяліліся толькі на лепшых землях, тые паны: крыніца цякла, на бугры стаяў дом, там было смародзіны! Так і застаўся там жыць дзядзька Пятро, а пасля і яго дзеці…”
Касета адматвала плёнку. Чуліся галасы маіх бацькоў, такія звонкія і маладыя. Затым нейкая класічная мелодыя… Я чула яшчэ і яшчэ. Чула кавалкі жыцця дваццацігадовай даўнасці. А касета ўсё далей адматвала плёнку…
Аўтарка: Кацярына Медвідзь
The EHU Times 